Foto: everydayexploits.com
„Početkom novembra (1923) jedan novinar me je pozvao da mi pokaže članak u kome je pisalo da će Nobelova nagrada najverovatnije pripasti Tomasu Manu, uvaženom romanopiscu, ili meni. Ja nisam ni znao da je Švedska akademija ikada čula za moje ime. Onda je nekih osam dana kasnije između deset i jedanaest sati uveče, stigla telefonska poruka Irskog tajmsa da je zaista priznanje pripalo meni. Deset minuta kasnije stigao je telegram iz Švedske ambasade, a onda su počeli da dolaze novinari. Negde oko pola 12, moja žena i ja smo ostali sami. Pretražili smo podrum za bocom vina, za koju se ispostavilo da je prazna. Proslavili smo uz kobasice“, pisao je u svojoj „Autobiografiji“ čuveni pjesnik Vilijam Batler Jejts (1865-1939).
Njegova domovina Irska, ali i cio svijet, ove godine proslavlja 150 godina od rođenja jednog od najvećih pjesnika 20. vijeka, dramskog pisca, nobelovca i neumornog borca za irsku nezavisnost, kulturu i tradiciju. Prije zvaničnog 13. juna, ovaj dan je u Beogradu obilježen na Filološkom fakultetu u okviru Beogradskog irskog festivala, dok će u nedjelju, od 18 sati, u Kulturnom centru Beograda biti održan razgovor o njegovoj poeziji, u okviru festivala Svjetski dan(i) poezije, uz čitanje Jejtsovih tekstova i emitovanje radiofonskog dijela gošće festivala iz Irske Deidre Malruni.
„Ovdje nema stranaca. Samo prijatelja koje još niste upoznali“, napisao je najljepše riječi, gotovo slogan za turističku reklamu, o svojoj zelenoj zemlji. Veza sa Irskom obilježila je njegovo djelo, ali i istoriju ove države. Obrazloženje Nobelove nagrade glasilo je da „njegova inspirativna poezija u umjetničkoj formi izražava duh cijele nacije“, a osim prvog priznanja Švedske akademije, ovaj pjesnik je svojoj domovini donio i prve nacionalne kulturne institucije – osnovao je Irsko narodno pozorište (Abbey Theatre) 1904. godine, gdje je radio i kao upravnik, zatim formirao Irsko književno društvo u Dablinu i Londonu, organizovao Irski dramski pokret 1899. godine… Njegova poezija inspirisala je njegove sugrađane tokom Uskršnjeg ustanka 1916. godine. Česlav Miloš rekao je da „Bard govori dušom naroda“, a upravo Jejts je nosio to ime (poput njegovog učitelja Vilijema Blejka).
Svoju dugu besjedu posvetio je svojoj zemlji i njenoj istoriji. Govorio je kako Nobelova nagrada nije toliko priznanje za njega lično, već za ono u njegovom djelu što predstavlja irsku književnost, te da je ovo priznanje zapravo evropska dobrodošlica novoj slobodnoj državi. U dva mandata Jejts je bio član Irskog senata, od 1922. do 1928. godine, a kroz svoj politički angažman borio se za irski jezik.
Jejts je jedan od rijetkih autora koji je svoja najvažnija djela napisao nakon što je dobio Nobelovu nagradu. Samoproklamovani „posljednji romantičar“ svoj poetski glas mijenjao je od naslijeđenih konvencija književnog tradicionalizma do rastućih povika irskog kulturnog nacionalizma. Njegovo pjesništvo je kosmopolitsko, sa uporištem u helenskoj i vizantijskoj simbolici, istovremeno duboko vezano za irsko tlo i keltsku tradiciju, kao i za neposredne aktuelnosti vremena u kojem je živio. Osim poezije, veoma su značajni i njegovi pozorišni komadi, u stihu i prozi, sa temama iz keltske mitologije. „Nebeske tkanine“, „Kad budeš stara“, „Žensko srce“, „Bijele ptice“, „Ljubavnik priča o ruži u svom srcu“, „Pjesnik svojoj ljubljenoj“, s istim žarom, kao i njegovi savremenici, čitaju današnji čitaoci. Zanimljivo je da se Jejtsovi stihovi često citiraju u pop kulturi – u filmovima („Djevojka od milion dolara“), na televiziji „Sopranovi“, u muzici („An Appointment with Mr Yeats“, album škotskog benda The Waterboys ili pjesmi Džoni Mičel „Slouching towards Bethlehem“), književnosti (roman Kormaka Makartija „Ovo nije zemlja za starce“)…
Njegov grob u Dramklifu često posećuju poštovaoci njegovog djela, a na spomeniku stoji epitaf, tri stiha iz pjesme „Pod Balbenom“: „Baci hladan pogled na Život, na Smrt, konjaniče, i prođi pored“.
Izvor: M.Krtinić, danas.rs
