Lik bivšeg ministra odbrane Srbije i visokog funkcionera vladajuće Srpske napredne stranke Bratislava Gašića našao se na fresci novosagrađene crkve u Kruševcu, čiji su ktitori on i njegova porodica
Bratislav Gašić je na ktitorskoj kompoziciji predstavljen kako sa bratom Bobanom prinosi maketu crkve svetom Jovanu Krstitelju, svetitelju kome je taj hram posvećen.
Bivši ministar odbrane nije želeo da za RSE komentariše pojavu njegovog lika na ktitorskoj kompoziciji u crkvi u Kruševcu, ali je u telefonskom razgovoru rekao da on nije tražio da ga oslikaju, već da je vjekovni običaj i pravilo u Srpskoj pravoslavnoj crkvi, da se ktitori oslikavaju na unutrašnjosti crkve koju su podigli.
Ni u Eparhiji kruševačkoj nisu bili raspoloženi da razgovaraju o ovoj temi koja je izazvala brojne kontroverze u tom gradu. Samo su nas uputili na saopštenje objavljeno na njihovom sajtu u kome se, između ostalog, navodi da je to vjekovna tradicija koja je sačuvana do današnjih dana.
Živopisac Gavrilo Marković potvrđuje za RSE da slikanje ktitora na svodovima crkava jeste u tradiciji skoro svih pravoslavnih crkava, ali da se u posljednje vrijeme u Srbiji ktitorske kompozicije pojavljuju na freskama bez ikakve crkvene procedure što je potpuno suprotno hrišćanskom učenju.
„U Svetom pismu stoji da ono dobro djelo koje učinimo, ostavimo samo Bogu na istinu, a da među ljudima sačuvamo skromnost i predanost, jer onda kada to počnemo da iskorišćavamo za svoje slavoljublje ili neku drugu osobinu, ili ističući svoju moć, onda faktički napravimo situaciju poput one kada krava dâ dosta mlijeka, a onda šutne posudu sa mlijekom i prospe ga. Tako se, u stvari, prospe sve valjano što ste učinili“, kaže Marković.
No, zaista bi bilo zanimljivo čuti obrazloženje crkveno nadležnih za ovaj potez, te riješenost da se ovjekovječi lik nekadašnjeg ministra koji će ostati upamćen po kontroverznim događajima koji su pratili njegov mandat, te koji bacaju ozbiljnu sjenku na njegov lik.
Najpre, podsjetimo, Gašić je bio ministar u vrijeme pada helikoptera Vojske Srbije u kome je stradalo sedam osoba među kojima koji je i jedna beba, posle čega je ostao na istoj funkciji. Smijenjen je nešto kasnije, poslije skandala koji je izazvao kada je uputio seksističku uvredu jednoj novinarki, što je zabilježila i kamera. Uslijedile su rasprave, a potom i ministrova smjena.
Strip crtač Marko Somborac kaže za RSE da će Bratislav Gašić, uprkos tome što se njegov lik našao na ikoni, ostati jedan od junaka njegovih stripova, jer on to često zaslužuje, baš kao što je i zaslužio mjesto među svecima u crkvi u Kruševcu.
„Iako nama izgleda neprimjereno da se, pogotovu kontroverzan biznismen ili političar koji ima afere, pojavi na ikoni u crkvi, ipak je takav običaj između crkve i ktitora, pa teško da će to prestati. Ali, ja ipak znam da Gašić sigurno zaslužuje da se nađe u crkvi na ikoni jer, sjetimo se da je on u slučaju helikopter bio istovremeno na različitim mjestima – u Kruševcu i u Beogradu, pa pošto umije da stvara razna čuda, onda je i logično da se pojavi na ikoni“, ocjenjuje Somborac.
Bahato ponašanje ili perverzija
U posljednje vrijeme sve veći broj političara i biznismena podiže sebi zadužbine, a među njima su i predsjednik Srbije Tomislav Nikolić, koji je u rodnom selu Bajčetini sagradio crkvu, kao i njegov mlađi partijski kolega Bratislav Gašić.
Sociolog Ratko Božović primjećuje da ga ovo vrijeme podsjeća na Pekićeve „Godine koje su pojeli skakavci“ i da ga zbog toga ne čudi bahato ponašanje današnjih političara koje poredi sa perverzijom.
„Prema tome, ne treba se čuditi što su oni zaboravili ko jesu da bi se našli i na freskama i ko nisu da bi bili to što im pripada. Očigledno, jednom soju ljudi pripada mnogo više nego što bi bilo normalno sa stanovišta vrijednosti, sa stanovišta uozbiljenja stvari i stanovišta onog što bi bilo normalno u ovoj sredini“, reči su Božovića.
Marković, uz ogradu da nije vidio ktitorsku kompoziciju crkve čiji je ktitor Bratislav Gašić, navodi da u istoriji ktitorstva Srpske pravoslavne crkve ima mnogo darodavaca znatno većih i značajnijih crkava i manastira, koji se nisu slikali na freskama.
„Po predanju crkve, bilo je uobičajeno da se oni koji naprave hram, a to su bili uglavnom vladari, kasnije u našoj srednjovjekovnoj istoriji i vlastela, budu takođe oslikani u okviru ktitorskih kompozicija. Međutim, imamo i primjere kada su darodavci iz vlastele darivali živopis ili cio hram, ali nisu sebe na takav način unosili u živopis hrama“, podsjeća Marković.
Pored političara i domaći biznismeni često nisu mogli da odole da se u crkvama čiji su ktitori ne uslikaju među svecima. Tako su prije nekoliko godina jagodinski biznismeni Miodrag Nikolić i Radoslav Milenković osvanuli na freskama u seoskim crkvama u Rakitovu i Majuru, a isto je učinio i čačanski biznismen Milenko Kostić.
Izvor: Branko Vučković, slobodnaevropa.org
