Foto: rtvbn.com
Od svih biljaka, stari Sloveni najviše su cijenili peruniku, koja je i dobila ime po vrhovnom bogu Perunu i njegovoj ženi Peruniki. Latinski naziv (Iris germanica) dobila je po Iridi, grčkoj boginji duge, glasnici svih bogova. Legende kažu da je Irida šetala dugom i prenosila poruke na zemlju. Tamo gdje bi duga dotakla tle, zajedno sa munjom boga Peruna, izrastale su živopisne perunike. U Japanu označava pobjedu, a u vrijeme Karla Velikog bila je kraljevski simbol.
Postoji više od 200 vrsta, najčešće plave boje sa žutim ili bijelim tačkama. Tu su i bijele, žute, bež, ljubičaste, roze i crvene perunike. Plavu narod od milošte zove i bogiša, jer se pokazala najdjelotvornijom u tradicionalnoj medicini. Cvjetaju od maja do jula, neke vrste i do septembra. Bujnije su kada su na suncu, dok u senci nekad ne procvjetaju. Ova višegodišnja biljka tek poslije dvije ili tri godine može da se koristi u ljekovite svrhe.
Za lijek se skuplja rizom u avgustu, septembru i oktobru. Nakon vađenja se odmah ljušti i stavlja u hladnu vodu da ne potamni. Zatim se suši sedam do devet dana na suncu, pa u hladu na promaji. Korijen ima slabiji miris koji podsjeća na ljubičicu, ali je jači kada se samelje. A melje se u prah tek pošto je potpuno osušen. Što duže stoji, ljepše miriše, zbog sporog procesa fermentacije. Ukus je brašnjav, slatkasto gorak, zavisno od zemljišta.
Foto: ajo.si
Za ljekovite svrhe dovoljan je gram praha korijena, pomiješan sa hranom kao začin. Ili, pola kašičice praha prelijte sa 2 dl hladne vode, ostavite preko noći, pa procijedite i malo zagrije. Pijte dva puta dnevno tokom dana. Ovaj čaj poboljšava rad jetre i žuči, sprečava povraćanje i migrenu uzrokovanu želudačnim smetnjama. Pomaže i kod izostanka menstruacije, žgaravice i hronične upale želuca i crijeva, kao i mokraćnih organa. Djelotvoran je i kod plućnih bolesti, hroničnog kašlja, astme i emfizema. Pokazalo se i da smiruje bolove nakon operacije ili amputacije ekstremiteta.
Korijen se daje i maloj djeci da ga grickaju dok im rastu prvi zubići, jer ublažava svrab, bol i smanjuje nervozu. Pojedine vrste se koriste u industriji mirisa i parfema, ali i za paste za zube jer sadrže smolu, tanin i eterična ulja. Osim toga, ima miristinsku i oleinsku kiselinu, šećer, skrob, sluz, a u samo 100 g zelenog lišća čak 600 mg vitamina C! List se koristi jedino svjež jer sušenjem gubi ljekovitost. U ishrani se koristi kao salata, pomiješana sa drugim povrćem, a kao lijek za opekotine i čireve. Na problematično mesto na koži dovoljno je da se stave izmrvljeni svježi listovi i prekriju lanenom krpom ili zavojem.
Izvor: novosti.rs
