Foto: telegraph.co.uk
Od nastanka djela „Svi sa kojima sam ikada spavala 1963–1995” poznatom i kao „Šator” (1997) i instalacije „Moj krevet” (nominacija za Tarner nagradu 1999), umetnost Trejsi Emin ne prestaje da intrigira, iritira ili fascinira. „Radikalni egzibicionizam” i „neprijatna autobiografičnost” su neki od klišea vezanih za umjetničku estetiku Trejsi Emin koja svoje radove bazira na ličnim iskustvima – ekstremnim fizičkim i psihičkim izazovima o kojima, gazeći tabue, otvoreno govori. „Vezom sam počela da se bavim posle abortusa, jer nisam mogla da podnesem vonj akrila i tempere”, izgovara u Beču nonšalantno pred otvaranje izložbe u Leopold muzeju. Njen nastup u javnosti nije novina; odnos Trejsi Emin – ikone nezvaničnog umjetničkog pokreta „Young British artists” – prema medijima već dvadeset godina oscilira između ledene iskrenosti, odbojnosti i verbalne oluje. Emin reaguje sa žestinom na redukciju njenih radova na provokaciju i insistira na tome da se u onome što stvara ne radi o seksualnosti, već o suštinskoj samoekspresivnosti. „To što kreiram nije erotika. Svi ženski aktovi u mojim radovima su studije mog sopstvenog tijela i to je način na koji stupam u harmoniju s prirodom. Moje tijelo je priroda. Sve što crtam jeste dio samoanalize trenutnog stanja duha i tijela”, objašnjava povodom pitanja o tome da li svoja djela vidi, slično publici i kritici, kao eksplicitno erotična. Upravo u tom intenzivnom bavljenju samom sobom, kako na emotivnom, tako i na tjelesnom nivou, Emin pronalazi svoju najveću dodirnu tačku sa Egonom Šileom kome se sada prvi put „fizički približava” u Beču.
Svoju prvu veliku izložbu u Austriji britanska umjetnica koncipirala je i predstavila kao poetski dijalog s jednim od svojih velikih uzora čiji likovni jezik osjeća bliskim. Emin se ovog puta pojavljuje s različitim tehnikama i materijalima – pedesetak objekata, instalacija, skulptura, crteža, gvaševa, neona i velikoformatnih vezova na kaliko platnu, a oglašava se i poezijom i jednim video radom. „Oni koji pate od ljubavi” (2009) naziv je ovog zapravo animiranog filma na bazi tri stotine monotipija nastalih prema pornografskim fotografijama iz sedamdesetih, pronađenih na lokalnoj buvljoj pijaci. Tjelesnost je dominantna karakteristika izložbe na kojoj se nalaze i dvije nove skulpture Trejsi Emin u bronzi, tehnici kojoj se tek odnedavno intezivno posvećuje. „Bez griže savesti” i „Svaki djelić mog tijela te osjeća” (obje iz 2014) imena su ovih bezglavih ženskih torzoa koja indirektno govore o samoći koju je Emin samoinicijativno prigrlila prije desetak godina. „Više samoće” poručuje i neon iz 2014. o potrebi za kreativnim procesom u miru i tišini.
Neonski radovi koji se prema rukopisu Trejsi Emin izrađuju u njenoj radionici, uvijek nose lični pečat – oni su eho važnih emotivnih poruka, primljenih ili pruženih. Na izložbi u Beču, okruženi su pismima i lirskom produkcijom Egona Šilea kod koga je bjeleženje emocija takođe igralo važnu katarzičnu ulogu.
Na postavci „Gdje želim da odem” ne treba očekivati jukstapoziciju radova dva umjetnika koje odvaja čitav vijek, već intiman diskurs rođen iz ideje da se radovi na papiru Egona Šilea prezentuju minimalistički i prostorno slobodnije. Jedan od glavnih ciljeva jeste oslobađanje austrijskog ekspresioniste od nacionalnih okvira, Beča i klasične izložbene reprezentacije. Na izložbi je svakom od Šileovih radova poklonjen velikodušan prostor. „Planini kraj rijeke” (1910), njegovoj jedinoj slici u ulju koja je tu izložena, dodeljeno je centralno mjesto uz instalaciju Trejsi Emin „Ovako ne želim da umrem” (2005), veliku drveno-metalnu konstrukciju inspirisanu erotskim snom vezanim za tobogan iz zabavnog parka u Margejtu, mestu u kome je odrasla. Korelacija ova dva rada upečatljivo je harmonična; usamljena figura na dnu Šileove planine utonula u senku kamene grdosije koja i sama podsjeća na vratolomni tobogan, dopunjuje trodimenzionalnu naraciju Trejsi Emin čije su glavne teme oduvijek bili očajanje zbog raspadnutih ljubavnih veza, povređena osećanja, izgubljene iluzije i usamljenost.
Crteži Trejsi Emin bliski su crtežima u boji Egona Šilea po svojoj erotičnosti i sumornoj atmosferi koju zrače. Njihova suštinska razlika je u reprezentaciji lica. Dok Šile eksperimentiše mnogobrojnim mogućnostima facijalne ekspresije, aktovi Trejsi Emin na ramenima nose prazninu.
Interesovanje Trejsi Emin za Egona Šilea počinje krajem sedamdesetih kupovinom dvije longplejke Dejvida Bouvija: „Heroes” (1977) i „Lodger” (1979). Opčinjena fotografijama s omota, Emin saznaje da su obe nastale pod uticajem estetike Egona Šilea za koga tada prvi put čuje. Njen sljedeći korak je opsesivna potraga za dobrom Šileovom monografijom.
Izložba traje do polovine septembra.
Izvor: Marina D. Rihter politika.rs
