Lari Malet (Foto: Admiral buks)
Ikona svetog Đorđa, sveca na konju, kao lajtmotiv povezuje put Đorđa Šagića, prvog srpskog useljenika u Ameriku, od ustaničke Srbije do Novog svijeta, u romanu Aleksandra Slavkovića „Doseljenik, 1815– 2015”, koji su u prevodu Zvezdane Šelmić objavili RTS izdavaštvo i „Admiral buks”.
Đorđe Šagić ili Džordž Fišer bio je čudesna, svestrana ličnost, sa jednim od najautentičnijih avanturističkih poriva. Njegova energija, dar za komunikaciju (govorio je 12 jezika), preobražaje sebe i svijeta u kojem je živio, kao i njegove slobodarske težnje, prevazilaze čak i 21. vijek. Rođen je u Austrougarskoj, sa osamnaest godina napustio je školu u Sremskim Karlovcima i prešao u Srbiju 1813. godine, u želji da se priključi Karađorđu i ustanicima. Zatim se poslije sloma ustanka priključuje austrijskoj vojsci, iz koje dezertira kako bi se 1815. godine ukrcao na brod za Ameriku. Tamo je imao 23 zanimanja, dok je u Meksiku radio kao direktor carine, izdavač i novinski urednik. Borio se za ukidanje ropstva, za sticanje nezavisnosti Teksasa i njegovo pripajanje Sjedinjenim Američkim Državama. Posredovao je u tome da Srbija na Berlinskom kongresu dobije nezavisnost. Bio je i mason, sekretar Velike lože Teksasa i veliki majstor lože u Hjustonu. Grčki kralj mu je ukazao i tu čast da postane grčki konzul, zbog pomoći koju je ovom narodu pružio u borbi protiv Turaka. Bio je jedan od osnivača prve pravoslavne crkve u San Francisku.
Knjiga Aleksandra Slavkovića objavljena je u Sjedinjenim Američkim Državama na engleskom jeziku pod naslovom „Immigrant, The Judge Fisher Story” pre oko osam godina, a povodom značajnog jubileja, saradnjom dva izdavača, prevedena i objavljena na srpskom jeziku ove godine. RTS je emitovao i dokumentarni film o Đorđu Šagiću „Život u osam imena”, snimljen 2014. godine, u režiji Miodraga Kolarića. Aleksandar Slavković je softverski inženjer koji već više od dvadeset godina živi u Pitsburgu, a od 2002. godine istraživao je život Đorđa Šagića, podstaknut idejom očuvanja kulturnog identiteta, istorijom, pa i mistikom.
Pored autora Aleksandra Slavkovića, gost „Admiral buksa” ovih dana je i Lari Malet, direktni potomak Đorđa Šagića. Autor romana i potomak slavnog iseljenika Šagića upoznali su se u Americi po objavljivanju ove knjige. Lari Malet, endokrinolog u penziji, takođe je istraživao život Đorđa Šagića, koji je uz Teslu i Pupina, jedan od najznačajnijih Srba u Americi.
– Srećan sam što sam ovde, i pitam se zašto je moj predak otišao iz Srbije. Znam da je bio prinuđen da ode, iz političkih razloga. Sada vidim šta je ostavio za sobom, čega se odrekao odlaskom – rekao je Lari Malet.
Roman je u Americi bio zapažen, i posredstvom ove knjige saznalo se za još potomaka Đorđa Šagića, koji su stupali u kontakt sa autorom i sa Larijem Maletom. Kako je primetio Aleksandar Slavković, Đorđe Šagić mogao bi se nazvati meksičkim Džejmsom Bondom, jer je pored ostalog, radeći iz sjenke, pomogao i meksičke liberale, a čuvenog Stivena Ostina „oca Teksasa” izvukao iz zatvora u Meksiko Sitiju, iako nisu bili prijatelji.
– Đorđe Šagić bio je učesnik prve četiri nacionalne revolucije u svijetu, koje su dovele do raspada velikih imperija: u Američkoj, Meksičkoj, Grčkoj i Srpskoj revoluciji. Nastavak Američke revolucije bilo je širenje ka zapadu kontinenta, gde je Teksas imao ključnu ulogu. Bio je učesnik i Grčke revolucije, iako nikada nije bio u Grčkoj, ali su njegovi spisi doveli do pobune intelektualaca u Grčkoj i Evropi protiv Otomanske imperije. Tako je do kraja života Đorđe Šagić imao i položaj počasnog konzula Grčke u San Francisku – istakao je Slavković.
Na pitanje „Politike” na koji način je Đorđe Šagić zapamćen u SAD, Aleksandar Slavković je odgovorio:
– Godine 1850. Šagić je bio proglašen jednim od trideset najvažnijih Amerikanaca, a 1950. godine više niko nije znao za njega. Nekoliko stvari dovelo je do toga, pa i činjenica da je Šagićevo učešće u Teksaškoj revoluciji bilo inkognito i da zapravo ni Stiven Ostin nije znao za koga Šagić radi. Kasnije smo saznali i o njegovim masonskim vezama.
Lari Malet navodi i podatak da je kroz svoju masonsku ložu Džordž Fišer čak bio uključen u filantropski rad, da je pomagao bolnice sa bolesnom djecom, koja su tako imala besplatno liječenje.
Koje su strane bogate ličnosti Đorđa Šagića najprivlačnije piscu Slavkoviću i potomku Maletu, pitali smo naše sagovornike.
Za Larija Maleta to je ona strana njegove ličnosti koja ga je odvažila da prevali veliki put kako bi pronašao novi život, da se bori protiv Turaka, u Americi zasnuje plantažu bez robova, i da se suprotstavi robovlasništvu, da služi ljudima i slobodi kao sudija, ambasador i avanturista. Za Aleksandra Slavkovića najintrigantniji je Šagićev misteriozni put za Jukatan, za koji se zainteresovao tek poslije pisanja romana.
U očekivanju novih otkrića o Đorđu Šagiću, izdavač „Admiral buks” pokreće građansku inicijativu da jedna od centralnih ulica u Beogradu ponese njegovo ime.
Izvor: Marina Vulićević politika.rs
