Foto: sheldonkirshner.com
Veče uoči njegovog 116. rođendana više od 500 zvanica bilo je u prilici da na prijemu u kubanskoj ambasadi u Vašingtonu, popije mohito, tačno onakav kakav je volio da pije Ernest Hemingvej dok je živio na Kubi. Steklo se u tom improvizovanom baru, unutar starog zdanja kubanske ambasade nadomak Bijele kuće, koji nosi ime jednog od najvećih američkih pisaca, toliko istorijskih, savremenih, kulturoloških, političkih, umjetničkih simbola, da je gotovo nemoguće razlučiti šta je alkohol, a šta trezvenost, šta su zvona a šta stvarnost, i kome bi u čast Papa Hemingvej podigao čašu da je imao prilike da vidi da su Amerika i Kuba posle više od pola vijeka riješili da se pomire i obnove diplomatske odnose.
Kad se prisjećaju Hemingvejevog burnog života, biografi najčešće govore o njegovom avanturističkom duhu, o pasijama za špansku koridu, lov u Africi, njegovim strastvenim vezama i preljubama, prijateljstvu i svađama sa umjetnicima Izgubljene generacije, o iću i piću u Madridu i Parizu, o ratovima i izvještavanju iz Starog svijeta, a mnogo manje se zna o njegovim stvarnim vezama sa Kubancima. Hemingvej je otišao sa Kube u julu 1960. Iz Havane se sa svojom trećom ženom Meri, uselio u kuću u Kečumu u Ajdahu. Drugog jula 1961. ustao je veoma rano, otišao u podrum kako bi iz ormana izvadio pušku, popeo se stepenicama i pored ulaznih vrata pucao je sebi u glavu. Ubio se tačno godinu dana pošto je otišao sa Kube gde je proveo najveći dio svog stvaralačkog života. Iako to možda nema mnogo veze sa teškim psihičkim krizama od kojih je patio, Hemingvej je rešio da okonča svoj život u 61 godini u isto vrijeme kada su se potpuno prekinule veze između njegove dve domovine – Kube i Amerike.
Da li se Hemingvej divio komandantu Fidelu Kastru ili je žalio za manje revolucionarnim vremenima kada je mogao da da se bori sa svojim demonima i da ne obraća pažnju na svakodnevne patnje kubanske sirotinje u vreme diktatora Batiste.
Fidel Kastro i Ernest Hemingvej nikada nisu bili prijatelji a sreli su se samo jednom. To se desilo 15. maja 1960. godine kada je Fidel pozvan da bude sudija na godišnjem takmičenju u ribolovu u Havani. Kastro je insistirao da učestvuje u takmičenju. Poslužila ga je početnička sreća i osvojio je ribolovački trofej. Tada se pozdravio sa Hemingvejem. Kao poznavalac i ljubitelj lijepe književnosti, Kastro je izrazio svoje divljenje prema djelu američkog nobelovca. Mnogobrojne fotografije na kojima su zajedno „dva velika bradata čoveka”, dva bezgranična superega , potiču iz tog kratkog i usputnog susreta.
Nešto malo više o odnosu američkog pisca prema revoluciji može se saznati iz teksta (objavljenog 1990. u američkom nedeljniku „Njujorker”) Jakoba Timermana argentinskog pisca i novinara, nekadašnjeg posrednika u susretu između izaslanika Džona Kenedija i Če Gevare. Uz Fidela Kastra i Če Gevaru , na Kubi se promoviše jedino još obožavanje Ernesta Hemingveja, primjećuje Timerman koji je zbog levičarskih ideja bio mučen u tajnim logorima u vreme vojne diktature ranih osamdesetih. Timerman međutim ocjenjuje da se „kult Hemingveja stvara radi turističke promocije i propagande“.
„Revolucionari nikada nisu imali simpatija za Hemingveja. On nije bio zainteresovan za ovu državu… za borbu protiv Batiste, ili za bradate gerilce sa Sijera Maestre… Otkako je izvršio samoubistvo 1961. u Havani se bezuspješno traga za znakovima Hemingvejeve naklonosti prema novoj Kubi, traži se neka izjava ili bar putokaz. Iako zvanična Havana nikad to nije eksplicitno utvrdila, turista na Kubi stiče utisak da je Hemingvej podržavao Fidela Kastra, i da je ovaj pisac dio kubanske revolucije. Istina je, da režim nikada nije uspio da utvrdi nijednu čvrstu nit koja bi Hemingveja povezivala sa Kastrom.”
I Timerman potvrđuje da su se Kastro i Hemingvej sreli samo jedanput na takmičenju u ribolovu koje je održano u čast Ernesta Hemingveja. Tada je časopis „Lajf” objavio jednu od fotografija i zabeležio kurtoazne rečenice koje su ova dvojica razmijenili . Hemingvej je pobjedniku predao pehar i tada mu je Fidel rekao: Ja sam novajlija u ovom sportu. Pisac mu je odgovorio da je to onda početnička sreća.
Najveći latinoamerički pisac, kolumbijski nobelovac Gabrijel Garsija Markes, divio se Hemingveju, i ostao je do kraja lojalan svom intimnom prijatelju Fidelu Kastru čiju je revoluciju iz sveg srca podržavao. Ali i pored najbolje volje, ni Markes nije uspio da pronađe sigurnije indicije koje bi ukazivale na Hemingvejevu podršku novoj Kubi. U prologu za obimnu knjigu Norberta Fuentesa koji na 700 stranica razmatra život američkog pisca na Kubi, Markes između ostalog piše da nema nikakvih indicija da je Hemingvej pokušao da stupi u kontakt sa „kubanskim intelektualnim i umjetničkim krugovima koji su uprkos ponižavanjima i progonima (u vrijeme Batistine diktature) bili najaktivniji na cijelom kontinentu. ”
Drugom prilikom Markes opisuje svoj susret sa Hemingvejem u baru na pariskom bulevaru San Mišel, i potom nastavlja da ocjenjuje Hemingvejev stil:„Na pašnjacima Kenije, poslije samo jednog pogleda, on (Hemingvej) je postao vlasnik tamošnjih bivola i lavova, i najsloženijih tajni umjetnosti lova. Postao je vlasnik boraca, boksera i toreadora, umetnika i pištoljaša koji su postojali samo jedan trenutak prije nego što su pali u njegovo vlasništvo…” Markes dodaje da su„ Italija, Španija , Kuba” , da je „ pola svijeta” prepuno mjesta koja su u posjedu Ernesta Hemingveja. Da je ta mjesta američki pisac samo pogledao i ona su postala prepoznatljiva po njemu.
Kolumbijski pisac pominje i finku Vihiju, kubansko utočište Ernesta Hemingveja, koja i posleij njegove smrti, „živi Hemingvejevom dušom, u njegovom posjedu”.
Ali ostaje bez zaključka o tome da li je Hemingvej poštovao ili nipodaštavao kubansku revoluciju. Jedino je za svog prijatelja Fidela Kastra bio siguran da se divio djelu Hemingveja:
„Prije nekoliko godina ušao sam u automobil Fidela Kastra- strastvenog čitaoca -i na sjedištu sam video jednu knjižicu u crvenom kožnom povezu. „To je maestro Hemingvej”, rekao mi je Kastro”.
Hemingvej je nobelovu medalju koju je dobio kada je napisao „Starac i more” prema kazivanju, ostavio na dar pred jednim kubanskim afrobožanstvom.
Danas bi verovatno popio mohito u jednom od njemu omiljenih barova u Havani, i ne bi ga nimalo interesovao svečani prijem u kubanskoj ambasadi u Vašingtonu, gdje se pod njegovim imenom služi mohito, u znak obnove diplomatskih odnosa.
Izvor: Zorana Šuvaković politika.rs
