Za Štefana Šmica to je projekat života. Kelnski arhitekta sa drugim urbanistima planira ekološki grad – usred mongolske stepe. Za sada se tamo još ništa ne nazire. Ali narednih decenija tu će nastati Majdar siti, novi urbani centar Mongolije: sa prostorom za 300 hiljada stanovnika, univerzitetom, brojnim muzejima i religioznim centrima, turističkim destinacijama i prostorom za filmsku industriju. Čak bi i sjedište vlade jednoga dana tamo trebalo da se preseli iz Ulan Batora.
Za sjedište je već predviđeno mjesto na kome će se nalaziti. „Već u aprilu“, uvjeren je Šmic, „mongolski parlament će odobriti izgradnju“. Budući grad najprije je planiran za oko 20 hiljada stanovnika, ali građevinski projekat malo po malo postaje projekat od nacionalnog značaja – previše je neizvjesna situacija u Ulan Batoru, glavnom gradu, udaljenom samo 30 kilometara vazdušne linije.
Negativne strane urbanizacije
Nedostatak stambenog prostora, prevelik broj stanovnika i saobraćajni kolaps zapravo bi trebalo da su u Mongoliji nepoznati jer je to zemlja sa najmanjom gustinom naseljenosti na svijetu. Tek nešto više od tri miliona ljudi živi u toj zemlji – manje nego u Berlinu, ali na području četiri i po puta većem od Njemačke. I upravo s tim problemima se bore mnogi žitelji Mongolije. Glavni grad Ulan Bator puca po svim šavovima. Život u stepi mnogim Mongolima postaje težak, manje privlačan i bez perspektive. Oni hoće da budu dio napretka. Dakle, sele se u glavni grad. Ali on leži u dolini i životni prostor je zato tijesan.
“Ulan Bator je zapravo građen za 600 hiljada stanovnika, ali trenutno u njemu živi preko 1,2 miliona ljudi“, objašnjava kelnski urbanista Štefan Šmic.
„Cijene nekretnina su gigantske, više nego u Evropi“, dodaje Šmic. „Čovjek sa prosječnim primanjima ne može sebi da priušti stan u Ulan Batoru. I iznajmljivanje našeg biroa u tom gradu košta više nego u Kelnu.“
Porast broja stanovnika prvenstveno otpada prije svega na nomade koji se naseljavaju u okolini grada. „Oni mogu slobodno da izaberu mjesto na kome će se naseliti. Onaj ko u gradu pronađe posao, traži mjesto u blizini gdje će živjeti. Za grijanje koriste sirov ugalj i dim se širi iznad grada“, priča Šmic. Ali problem nije samo zagađenost vazduha: infrastruktura, snabdijevanje vodom i strujne mreže u međuvremenu su preopterećeni.
„Grad rasterećenja“ na jugu
Iz tog razloga vlasti Mongolije, uz pomoć urbanista kao što je Štefan Šmic, planiraju izgradnju Majdar sitija, „grada koji će rasteretiti“. Planiran je po strogim ekološkim pravilima, sa sopstvenim rezervama vode. Biće snabdijevan iz obnovljivih energetskih izvora i imaće decentralizovan stambeni i saobraćajni koncept. „Sa okolnih planina skupljaće se kišnica koja će se slivati u jezero“, objašnjava Šmic. Jezero će istovremeno služiti i kao obližnje odmaralište za stanovnike. Topla voda dolaziće iz fotonaponskih postrojenja, a struja iz što je više moguće obnovljivih izvora energije, kao što su vetrenjače. „Uslovi za to su u Mongoliji veoma povoljni“, kaže Šmic. „Zimi gotovo neprekidno sija sunce, a područje je veoma vjetrovito“. Već postojeći park vetrenjača u blizini, trebalo bi da bude proširen i da snabdijeva i Majdar siti potrebnom energijom.
Južno od budućeg grada već su rezervisana mjesta za održivu poljoprivredu. Ona bi grad trebalo da snabdijeva životnim namirnicama. Pojedini djelovi grada biće nezavisni jedni od drugih, sa svojim centrima. „Biće to grad kratkih puteva“, objašnjava Šmic, „u kome će gradski prevoz i elektro automobili imati prednost.“
Njemačko društvo za održivu gradnju sertifikovaće Majdar siti sa međunarodno priznatom potvrdom ekološkog grada.
Iskustva planiranja iz Kine i Mongolije
Arhitektonska kancelarija RSAA, u kojoj Šmic radi, ima veliko iskustvo sa građevinskim projektima, naročito u Kini i Mongoliji. Prije više od deset godina ona je učestvovala i pobijedila na konkursu za planiranje kineskog ekološkog grada Tjencin. „To nam je zaista dalo vjetar u leđa u Aziji“, govori Šmic. „Danas je više od 50 odsto naših projekata vezano za Aziju“. Njegova kancelarija u Mongoliji trenutno planira nekoliko projekata, a najveći je, bez sumnje, Majdar siti.
Nacrt je završen i sada se kreće u realizaciju. Za sada se, osim donjeg dijela Budine statue, od grada još ne nazire ništa. Statua bi trebalo da bude visoka 54 metra i biće vjersko-politički centar grada. Do 2030. godine biće završena prva faza izgradnje, za oko 90 hiljada stanovnika. „Ali sa takvim vremenskim planovima nije uvijek lako, mnogo je faktora koji na to utiču“, kaže Šmic.
Jednom mjesečno on odlazi na nedjelju dana u Mongoliju, traži podršku za svoj projekat, susreće se sa ljudima i prati napredak radova. Komunikaciju sa ljudima opisuje kao veoma dobru. „Mongoli su mirni, staloženi i jasni partneri. Zadovoljstvo je raditi tamo, jer projekat u Mongoliji je nešto sasvim novo.“ Sva ministarstva veoma su otvorena prema novom ekološkom gradu. Ali za realizaciju čitavog projekta Mongolija je upućena na strane kreditore i savjetnike.
„Zainteresovanost investitora da učestvuju u ovom projektu je velika“, dodaje Šmic. „Sve više zainteresovanih dolazi iz Kine. Mongolskim vlastima veoma je važno da sve drže u svojim rukama. Uostalom, svaki investitor je obavezan da poštuje stroga pravila, u suprotnom bi Majdar siti brzo izgubio pečat ekološkog grada.
„Nešto kao planovi za obradu i korišćenje zemljišta u Mongoliji ne postoji“, objašnjava Šmic. Zato je neophodno u svaki pojedinačan ugovor o kupovini unijeti neophodne uslove. „To znači – pronaći ravnotežu sa kojom se ne odstupa od ekoloških ciljeva grada, a pritom ne zastrašiti previše investitore. To je trenutno naš najveći izazov.“
Izvor: Tomas Lačan dw.de
Foto: dw.de
