Most na Pjenavcu – snimak koji je 15 minuta poslije nesreće napravio Milan Pešić
Prošlo je više od pedeset godina od najveće tragedije koja se ikada desila na jednom gradilištu u istoriji jugoslovenskih prostora, od rušenja mosta Pjenavac na rijeci Morači, na Jadanskoj magistrali blizu Manastira Morače, kada je na samom završetku betoniranja lukova popustila velika drvena skela i u smrt odnijela 25 graditelja, dok ih je sedamnaest teško povrijeđeno.
Kako je most gradila Jugoslovenska narodna armija ta nesreća je, praktično sve do danas, ostala pod određenim velom tajnosti. U nizu zagonetki, počev od onih vezanih za uzroke rušenja skele i ko je za to kriv, dvije privlače posebnu pažnju: do danas je ostala sumnja oko tačnog broja žrtava, a naročito šta je bilo sa glavnim inžinjerom kapetanom Vlastimirom – Vlastom Đorđevićem.
Most na Pjenavcu – snimak koji je 15 minuta prije nesreće napravio Milan Pešić
U šturim, očigledno strogo cenzurisanim novinskim izvještajima o nesreći na Pjenavcu, koji su objavljeni tih dana, nigdje se ne spominje vojska, odnosno Jugoslovenska narodna armija, da je ona gradila most i stajala iza cijelog projekta. Ne spominju se čak ni činovi poginulog komandanta jedinice koja je izvodila radove i ostalih oficira, da se i ne govori o bilo kakvim pojedinostima koje bi upućivale na eventualne greške izvođača radova kao moguće uzroke katastrofe.
U izvještaju dopisnika „Politike“ Boška Pušonjića, objavljenom dan posle nesreće, u nedjelju, 27. maja 1962. godine, uz suvu vijest da se na izgradnji puta kroz Platije, u blizini Manastira Morače, desila velika nesreća u kojoj je prilikom rušenja skele mosta u izgradnji poginuo 21, a povrijeđeno 17 radnika (naglasio B.S), data su samo imena poginulih i povrijeđenih, bez ikakvih dodatnih objašnjenja, ko su i kakvu su ulogu imali na gradilištu.
Josip Štimac kao mladi potporučnik JNA
Ništa opširniji i detaljniji nisu, naravno, ni izvještaji u drugim novinama, čak ni u crnogorskoj „Pobjedi“, koja je tada bila nedjeljnik i koja u broju od nedjelje, 27. maja 1962. godine, dakle dan posle katastrofe na Pjenavcu, nije objavila ni vijest o tom gromovitom događaju. Tek u izdanju od nedjelje, 3. juna 1962. godine, dakle osam dana poslije nesreće, „Pobjeda“objavljuje strogo doziranu informaciju, sklonjenu na drugoj strani i ilustrovanu jednom jedinom sličicom nesrušenog dijela skele na desnoj obali Morače, bez ikakve najave na prvoj strani, kako bi bilo normalno.
I u toj infrmaciji se govori o 21 poginulom, te da je „tijelo jednog od poginulih nađeno četiri dana docnije, a dvojica poginulih još nijesu pronađena…“ Za razliku od zvaničnika vlasti koji je dan posle nesreće saopštio da je stradalo 26 graditelja i iz izvještaja „Pobjede“, tada jedinog državnog glasila u Crnoj Gori, nedvsmisleno proističe da su na Pjenavcu ugašena 24 života.
Josip Štimac kao mladi potporučnik JNA
Do danas je, ipak, ostao podatak koji je prilikom sahrane zvanično saopštio predstavnik ondašnje crnogorske vlasti Nikola Đakonović da je na Pjenavcu stradalo dvadeset i šest graditelja. Ni u jednom spisku žrtava iz onog vremena, ipak, nema više od dvadeset i pet imena, tako da je još neizvjesno da li je uopšte bilo i ko je ta 26. žrtve. Sumnju naročito podgrijava zvanični popis žrtava koji se nalazi u knjizi umrlih u mjesnoj kancelariji u Međuriječju, mjestu u kojem se dogodila nesreća. Zahvaljujući šefu kancelarije Radomanu – Mišku Šćepanoviću, zavirio sam u tu požutjelu knjigu u kojoj su, uredno i po propisu, upisana imena dvadeset i pet poginulih i to ovim redom:
ANTOLIN ŠTEFAN, rođen 02.08.1920. godine u Murskoj Soboti, VK radnik, oženjen Terezijom
ŠTIMAC JOSIP, rođen 06.03.1931. godine, Gornje Tihovo – Delnice, oficir JNA, oženjen Leposavom
KRKELjIĆ MILIKA, rođen 23.03.1924. godine, Lutovo, Titograd, oficir JNA, supruga Čedomila
RIMAC JEROLIM, rođen 10.09.1919. godine, Imotski, oženjen Dankom
DRAGOJEVIĆ JOVAN, rođen 07.07.1929. godine, Drušići, opština Cetinje, oženjen Jelenom
ĐERKOVIĆ VELIMIR, rođen 15.10.1933. godine, Žabljak, radnik-mašinista, oženjen Radušom
BULATOVIĆ DANILO, rođen 1933. godine, Ocka Gora, Manastir Morača, radnik, oženjen Dušankom
ĐUKIĆ MILUTIN, rođen 12.03.1916. godine, Prekobrđe, Kolašin, radnik, oženjen Zlatijom Ćetković
MEDENICA RADOJICA, rođen 10.01.1936. godine, Jabuka, Prekobrđe, Kolašin, radnik, neoženjen
POPOVIĆ MILORAD, rođen 1937. godine, Prekobrđe, Kolašin, neoženjen
PETRIČIĆ MILIVOJE, rođen 1929. godine, Međuriječje, Manastir Morača, radnik, oženjen Danicom Šćepanović
RAKOČEVIĆ ILIJA, rođen 02.07. 1930. godine, Kos, Prekobrđe, Kolašin, radnik, oženjen Savkom Rakočević
RAKOČEVIĆ MILjAN, rođen 14.02.1935. godine, Prekobrđe, Kolašin, radnik, neoženjen
RAKOČEVIĆ MOMČILO – MOMO, rođen 25.08. 1939. godine, Prekobrđa, Kolašin, neoženjen
VLAHOVIĆ VOJIN, rođen 22.10.1922. godine, Rovca, radnik, oženjen Danicom Bulatović
VLAHOVIĆ ILIJA, rođen 12.07.1933. godine, Rovca, radnik, oženjen Danicom
VLAHOVIĆ BOŽINA – BORO, rođen 11.11.1933. godine, Vlahovići, Rovca, radnik, oženjen Vlahović Dragom
KOVAČEVIĆ ZEĆO, rođen 04.08.1937. godine, Gubavač, Bijelo Polje, radnik, neoženjen
DOSTANOVIĆ HAJRO, rođen 12.04.1934. godine, Peć, radnik, oženjen Hamidom
MAHMUTOVIĆ RAMIZ, rođen 10.08.1939. godine, Bistrica, Bijelo Polje, radnik, neoženjen
MAHMUTOVIĆ JUNUZ, rođen 16.05. 1929. godine, Bistrica, Bijelo Polje, radnik, oženjen Malićom
MIŠOVIĆ JAGOŠ, rođen 01.01.1914. godine, Vranještica, Kolašin, radnik, oženjen Rosom Dožić
ĐORĐEVIĆ VLASTIMIR, rođen 17.08. 1926. godine, Aranđelovac, inžinjer, oženjen Milenom
ŠUKURICA ŠUĆO, rođen 01.10. 1937. godine, Raklje, Bijelo Polje, radnik, neoženjen
BULATOVIĆ RATKO, rođen 24.03.1913. godine, Cerovica, Manastir Morača, radnik, oženjen Bosiljkom Bulatović
Poslednja pošta stradalim odata je sjutradan u Manastiru Morači
Čitulja
U zamršenom klupku zagonetke oko stvarnog broja poginulih na Pjenavcu dodatni čvor su svezale i porodice Vlastimira – Vlaste Đorđevića i Josipa Štimca koje su u maju 1972. godine, na desetogodišnjicu tragedije, objavile u novinama pomen-čitulju, koja, sem jetkog i optužujućeg sadržaja, u najmanju ruku zbunjuje podatkom da je „surovi kanjon Morače na mjestu Pjenavac… u jednom trenutku stravično pokosio živote 24 graditelja…“Ostaje nejasno da li su se porodice Đorđevića i Štimca ovog puta povele za onim što piše u sudskom dosijeu i prihvatile taj zvanični podatak o 24 poginula, jer su devet godina ranije u poruci na novopodignutom spomeniku napisali da je stradalo 26 graditelja.
Budo Simonović
(Sjutra: NISAM PRISUSTVOVALA SAHRANI OCA )
